Een bestelknop met de tekst ‘bestelling plaatsen’, ‘bestellen’ of ‘bestelling afronden’ maakt aan de consument onvoldoende duidelijk dat een betalingsverplichting wordt aangegaan. Dat oordeelt de Hoge Raad in antwoord op prejudiciële vragen van de rechtbank Rotterdam.
Op basis van het consumentenrecht moet bij een online aankoop uit een tekst op een bestelknop op ‘niet voor misverstand vatbare wijze’ blijken dat de consument daardoor een betalingsverplichting aangaat. Deze verplichting komt voort uit het Europees consumentenrecht.
Ondubbelzinnig
Volgens het Europese Hof van Justitie komt het uitsluitend aan op de tekst op de bestelknop zelf en niet op informatie die is verstrekt in het voorafgaande bestelproces. De tekst op de knop moet ondubbelzinnig zijn en noodzakelijkerwijs een verband oproepen met het ontstaan van een betalingsverplichting. Of dat zo is, moet worden bepaald aan de hand van de omgangstaal en de verwachting van de gemiddelde consument. Er is vaak discussie over de vraag wanneer aan deze eis wordt voldaan. Uitspraken van rechters over dit onderwerp lopen uiteen. Om die reden heeft de rechtbank Rotterdam in een zaak tussen een consument en een webshop om duidelijkheid gevraagd aan de Hoge Raad.
Webshop
Deze consument heeft bij de webshop artikelen gekocht met de keuze om achteraf te betalen. De bestelknop vermeldde de tekst ‘bestelling plaatsen’. De consument betaalt de artikelen niet. De webshop heeft bij de rechtbank Rotterdam betaling geëist. Deze rechtbank heeft prejudiciële vragen aan de Hoge Raad voorgelegd of de knop ‘bestelling plaatsen’ voldoet aan de wettelijke informatieplicht bij het doen van een online aankoop.
Hoge Raad
De Hoge Raad vindt dat dit niet zo is. Zowel in de omgangstaal als door de gemiddelde consument wordt niet noodzakelijkerwijs een verband gelegd tussen het online plaatsen van een bestelling en de verplichting om te betalen. Hetzelfde geldt volgens de Hoge Raad voor een knop met daarop alleen de tekst ‘bestellen’ of ‘bestelling afronden’.
Vernietiging
In een geval waarin zo’n knop wel is gebruikt voor een online aankoop, kan een rechter de overeenkomst geheel of gedeeltelijk vernietigen, zo maakt de Hoge Raad duidelijk. Algehele vernietiging kan alleen als de consument daar geen bezwaar tegen heeft. Bij algehele vernietiging vervallen de verplichtingen uit de overeenkomst volledig en hebben partijen over en weer recht op ongedaanmaking van de door hen verrichte prestaties. De consument zal dan dus de gekochte zaken moeten teruggeven en krijgt hij of zij van de verkoper de koopprijs terug.
Doktersassistent
Ook in een andere zaak over een bestelknop stelde de rechtbank Rotterdam prejudiciële vragen aan de Hoge Raad. In die zaak ging het om een online aangekochte opleiding voor doktersassistenten, waarbij door het verkopende bedrijf gebruik was gemaakt van een bestelknop ('schrijf je nu in') die niet voldeed. De consument koos voor algehele vernietiging van de overeenkomst. De rechtbank Rotterdam wilde van de Hoge Raad weten of het bedrijf in die situatie een vergoeding kon vragen van de consument voor de waarde van de lessen die al waren gevolgd. De Hoge Raad oordeelde daarover dat dit kan, voor zover dat redelijk is. Het is volgens de Hoge Raad echter wel gepast dat de consument korting krijgt op die terug te betalen waarde, omdat de sanctie van vernietiging voor het bedrijf anders niet echt afschrikkend is.
ECLI:NL:HR:2024:1355
ECLI:NL:HR:2024:1366